De paradox in vertrouwen

Erik Eriksson heeft bekendheid gekregen vanwege zijn onderzoek en beschrijving van onze levenscyclus. Hij heeft het thema “vertrouwen versus wantrouwen” gehangen aan de eerste levensperiode van 0 tot ongeveer 18 maanden. Gedurende deze periode gaat de baby ervaring opdoen in de eigenschappen van vertrouwen en wantrouwen. Als een baby een behoefte heeft wil hij dat die behoefte bevredigd wordt. Gebeurt dat, dan komt er vertrouwen, gebeurt dat niet dan spaart de ervaring op als wantrouwen. Gebeurt het regelmatig niet, dan volgt er een behoefte te kort, waarbij de gehechtheid in gevaar komt. 

 

Dat betekent weer, dat de ervaring van wantrouwen bepalend is hoe je kind verder opgroeit. Blijven de negatieve invloeden van toepassing, dan zal de onveilige gehechtheid ontaarden in een vaak blijvende structuur van argwaan, achterdocht en nog vele andere negatieve kenmerken. 

Ik heb getracht in kaart te brengen wat nu vertrouwen bevordert en wat ons wantrouwen voedt. In ieder geval zegt Erik Eriksson terecht, dat de verhouding tussen vertrouwen en wantrouwen in balans hoort te zijn (zie tekening). 

Vertrouwen wordt opgedeeld in het gedeelte van zelfvertrouwen en het vertrouwen in anderen. Wantrouwen wordt opgedeeld in de nodige ontwikkeling van alertheid. De voeding van ons wantrouwen noem ik “verwachtingen”, “hoop” en “geloof”. 

 

De alertheid ontwikkelt zich vanuit het wantrouwen en zorgt voor eigen bescherming. Vandaar dat je wantrouwen hebt te beleven tijdens de eerste levensfase. Je vertrouwen blindelings in anderen gaat je structuur van zelfvertrouwen vernietigen, dus is het beter om te leren wantrouwen, totdat de ander het vertrouwen heeft verdiend. Vaak hoor ik de uitspraak: liever een ander vertrouwen dan niemand vertrouwen. Ik begrijp deze uitspraak wel, echter het gevaar ligt op de loer, dat je daarmee je eigen zelfvertrouwen onderuithaalt. Je kunt altijd een ander in vertrouwen nemen en door alert te zijn herken je wanneer de ander niet te vertrouwen is. Vaak kun je dan de relatie bijstellen. 

Als er te veel wantrouwen is ontstaan door de ervaringen in je leven, kun je terecht komen in een overlevingsmodus. Depressies liggen op de loer of je legt je eigen lat te hoog, waarbij burn-out het gevolg kan zijn. Als er te veel vertrouwen is ontwikkeld, dan is het gevaar, dat je arrogant wordt, de ander vergeet, of narcisme ontwikkeld en een egoïstische houding aanneemt. De balans tussen vertrouwen en wantrouwen moet dus in balans zijn. Dus je moet kunnen omgaan met wantrouwen. Is het aandeel wantrouwen te groot, dan heb je jezelf te ontwikkelen op het gebied van zelfvertrouwen (zie links op de weegschaal). Gelukkig kun je dit allemaal trainen. 

 

Verwachting is de aanname of hoop dat een handeling of gebeurtenis ook werkelijk plaats gaat vinden. Een verwachting kan realistisch zijn, maar dat hoeft niet. Als een verwachting niet uitkomt, kan er sprake zijn van acceptatie, maar ook van teleurstelling, verwarring, onzekerheid en angst.

Hoop doet leven is je verbergen voor de waarheid of zelfs je eigen vermogen tot positiviteit om zeep helpen. Hoop is nooiteen voorschot op toekomstig geluk, als je het niet zelf omzet in daden. Jij moet het zelf ondernemen of doen.

 

Geloof is ook een gevaarlijke onderneming, want je legt je lot van het leven in andersmans handen en zorgt er vaak voor, dat je zelf niet meer hoeft te ontwikkelen. Je laat het passief over aan iets wat niemand bewust ervaart. Geloof geeft ook een houvast aan het leven, mits het in balans is met je eigen interpretatie van datgene verkondigd wordt en dat je aan de slag gaat het zelf te verwezenlijken. 

In het woord vertrouwen en wantrouwen zit een ander begrip namelijk: “trouw”.

Trouw is een morele verbondenheid, vasthoudendheid, of het zich houden aan een verbintenis, of verplichting. Waar deze verplichting niet wordt nageleefd, waar trouw wordt geschonden en ontrouw intreedt, kan er sprake zijn van verraad. 

Ook zit er het woord “trouwen” in. Trouwen is het vastleggen van je verbintenis aan je partner. Je wordt spiritueel, juridisch en fiscaal één. Je bent trouw aan jezelf en aan de ander. Dat geeft verplichtingen. Als er sprake is van verraad krijg je toename in wantrouwen. 

 

De beste les om de balans te krijgen tussen vertrouwen en wantrouwen is eerst trouw aan jezelf te zijn, pas daarna aan de ander. Ook eerst jezelf vertrouwen, pas daarna een ander. Een ander kan altijd zijn of haar vertrouwen winnen, echter dat hangt af van betrouwbaarheid van de ander. Trouw staat ook voor loyaliteit, rechtvaardigheid en integriteit.

De moeilijkste vraag welke je als hulpverlener kunt stellen is:
Hoe voelt vertrouwen?

Een stuk makkelijker is de vraag: hoe voelt wantrouwen? De eerste vraag kunnen vaak moeilijk beantwoord worden, terwijl de tweede vraag een stuk makkelijker afgaat. In ieder geval kun je de disbalans weer in evenwicht krijgen door aandacht te geven aan je zelfvertrouwen.

 

Ouders doen er goed aan om in hun ondersteunende opvoedingsstijl de volgende kenmerken mee te nemen:

Vertrouwen houdt iedereen bezig en staat vaak aan de wieg van ziektes, depressies, burn-out, persoonlijkheidsstoornissen, etc. De mate van vertrouwen ervaart ieder kind. Het kind stelt daar zijn afweer tegenover. Het gedrag van het kind komt vaak voort uit de disbalans tussen vertrouwen en wantrouwen. Gehechtheid is bepalend hoe de balans zich verhoudt, slaat het door in wantrouwen, betekent het onveilig. Slaat het door in vertrouwen, dan is het veilig, mits je als ouder niet beschermend bent, want dan wordt het voor het kind weer onveilig. Eigenlijk draait de hele psychologie op ons vertrouwen versus wantrouwen. Een nieuwe ontwikkeling kondigt zich aan: confisiologie ofwel de wetenschap van ons vertrouwen. Ik ben op zoek naar collegae welke zich ook willen verdiepen in deze materie. Voor meer informatie kijk op www.zelfwaardering.school.

Contact

Zelfwaardering.com
Calèche 20
5146 BG Waalwijk
Noord Brabant
telefoonnummer: 06 10266 452
e-mailadres: info@schoolvoorzelfwaardering.nl
youtube-zelfwaadering linkedIn-School-voor-Zelfwaardering facebook-zelfwaardering
Sluiten

Inloggen

Log eenvoudig in met je account. Of wanneer je nog niet geregistreerd bent, klik je op Account maken.

Nog niet ingelogd

Emailadres
Wachtwoord
Inloggen
Maak een account
Ik weet mijn wachtwoord niet.
Sluit venster